به گزارش راوی امروز، شهرام نصیری که دانشجوی دکترای مخاطرات زمین شناسی این دانشگاه استرالیا است روز سه شنبه 20 شهریور 97 استان تهران بیان کرد: اطلاعات ما اینک آنقدر کافی نیست که بگوییم آیا زمان فوران این آتشفشان نزدیک است یا خیر.
مدیر اسبق گروه بلایای طبیعی پایگاه داده های سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی ایران همچنین با بیان اینکه البته نمی توان هم گفت که فوران آتشفشان دماوند هیچگاه اتفاق نمی افتد، اظهارداشت: اینطور که در رسانه ها برخی، یک فیلم می گیرند و می گویند آتشفشان فعال است و قطعا ماه بعد رخ می دهد، قابل تایید نیست.

**سیل بود نه فوران
هفته گذشته به دنبال جاری شدن سیل در دامنه های البرز در منطقه «گزنک» استان مازندران برخی رسانه ها مدعی فوران آتشفشان دماوند شده بودند که مسئولان استان های مازندران و تهران آن را تکذیب و اعلام کردند: به دلیل گرمای زمین در بازه زمانی طولانی و شیب موجود در کوه دماوند جاری شدن سیل در نتیجه آب شدن یخ ها طبیعی است و ارتباطی به آتشفشان ندارد.
در ادامه این موضوع خبرنگار ایرنا به سراغ کارشناسان حوزه زمین شناسی رفت تا نقطه نظر کارشناسی آنان را در این زمینه جویا شود.
نصیری کارشناس ایرانی است که به عنوان پژوهشگر دپارتمان علوم زمین و محیط زیست دانشگاههای کوینزلند و بریزبن استرالیا اینک فعالیت دارد و معتقد است: با قطعیت هیچکس نمی تواند بگوید هنگام فوران آتشفشان دماوند چه زمانی است.

** سیستم پایش دائمی آتشفشان راه اندازی شود
این دانشجوی دکترای مدل سازی و محاسبه مخاطرات زمین شناسی در دانشگاه کوینزلند استرالیا راه اندازی سیستم های پایش اطلاعات مربوط به لرزه نگاری و نیز فعالیت آتشفشان دماوند را ضروری می داند و پیشنهاد می کند که متولیان سیستم های پایش دائمی در این منطقه راه اندازی و اطلاعات مربوط به فعالیت های این آتشفشان را به طور مستمر و دائمی ارزیابی کنند.
وی اظهارداشت: برای آنکه بگوییم فعالیت آتشفشانی دماوند چه زمانی به وقوع می پیوندد باید ابتدا داده ها و اطلاعات لرزه ای آن را با گذشته خیلی دور مقایسه کنیم و حداقل 20 سال اطلاعات لرزه ای در اختیار داشته باشیم تا بتوانیم بگوییم که فعالیت نسبت به گذشته بیشتر شده یا خیر.
نصیری گفت: اطلاعات موجود و در اختیار نشان می دهد منطقه فعالیت لرزه ای ثابتی دارد، میزان آن تغییر نکرده و به همان میزان 10 سال گذشته است.
به گفته وی، تعداد زمین لرزه ها و تصاعد گازهای آتشفشان نیز براساس اطلاعات موجود تغییر نکرده و از نظر تاثیر آنها روی آب های زیرزمینی تغییری مشاهده نشده است.
مدیر اسبق گروه بلایای طبیعی پایگاه داده های سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی ایران توضیح داد: نمی توان با قطعیت گفت زمان انفجار یا فوران آتشفشان نزدیک است یا دور، زیرا براساس اطلاعات موجود میزان فعالیت آن نسبت به آنچه که در گذشته رخ داده ثابت بوده است.
وی با بیان اینکه می توان گفت سطح خطر (فعالیت آتشفشانی دماوند) هم تاکنون ثابت بوده است گفت: در مورد زمان فوران، این موضوع شبیه زلزله تهران است؛ گسل های تهران فعال هستند و زلزله هم خواهیم داشت اما زمان آن را کسی نمی تواند پیش بینی کند.

**10 هزار سال پیش، آخرین فوران
این کارشناس با بیان اینکه آتشفشان دماوند فعال است و فعالیت دارد اما این به معنای فوران و فعالیت انفجاری آتشفشان نیست تصریح کرد: براساس شواهد موجود، آخرین مورد فوران این آتشفشان به زمان قبل از شکل گیری تاریخ تمدن ایران مربوط بوده است.
نصیری تشریح کرد: اگر تمدن ایران را هشت هزار سال فرض کنیم آتشفشان پیش از آن ( حدود 10 هزار سال قبل) فوران کرده و پس از آن هیچ گزارشی از فعالیت فورانی نداریم اما سیستم این آتشفشان به معنی فعالیت های زیرزمینی آن فعال است.
این کارشناس زمین شناسی با بیان اینکه شاید در عمر ما هم این آتشفشان فعالیتی از خود نشان ندهد گفت: اما با قطعیت هیچ چیزی نمی توان گفت چراکه در مورد زلزله بم هم کارشناسان تخمین نمی زدند زلزله ای به این بزرگی رخ دهد زیرا در دو هزار سال قبل از آن در بم چنین زلزله ای ثبت نشده بوده است.
دانشجوی دکترای مخاطرات زمین شناسی و پژوهشگر دانشگاه کوینزلند استرالیا البته نسبت بین «فعالیت آتشفشان» و «زلزله» را منطقی و واقعی خواند و گفت: این دو می توانند به همدیگر کمک کنند و باهم مثل یک خانواده هستند؛ هم فعالیت گسل می تواند فعالیت آتشفشان را جلو بیاندازد و هم برعکس، آتشفشان می تواند فعالیت گسل را جلو بیاندازد.

**چرا دماوند فعال است
پژوهشگر دپارتمان علوم زمین و محیط زیست دانشگاه کوینزلند استرالیا معتقد است: منطقه دماوند از نظر توپوگرافی (علم شناخت عوارض زمین) برجسته ترین نقطه در کل منطقه شمال ایران از شرقی ترین نقطه تا غربی ترین نقطه به شمار می رود.
وی تشریح کرد: از نگاه کلی زمین شناسی، صفحات داخلی زمین در فلات ایران از سمت صفحه عربی در حال فشرده شدن است و دو گسل بسیار بزرگ درسراسر زاگرس و البرز وجود دارد.
نصیری ادامه داد: موقعیت زمین ساخت ایران در محل تقاطع و برخورد صفحات قاره ای باعث شده است که صفحه عربی به سمت صفحه ایران فشار بیاورد و فلات ایران بزرگترین و بیشترین انرژی را از سمت صفحه عربی دریافت می کند. حرکت صفحه عربی به سمت صفحه ایران سالانه 22 میلیمتر اندازه گیری می شود و این حرکت در طول میلیون ها سال گذشته ادامه داشته که کوچک شدن صفحه خلیج فارس نیز انجامیده است.
به گفته وی، همین فشردگی سبب می شود در منطقه زاگرس و البرز زمین لرزه هایی داشته باشیم و فعالیت های مربوط به حرکت مواد مذاب و فعالیت آتشفشانی در ایران نیز در امتداد زاگرس (نوار آتشفشانی-ماگمایی ارومیه-دختر) و البرز انجام شود.
مدیر اسبق گروه بلایای طبیعی پایگاه داده های سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی ایران گفت: با این نمای کلی مشخص می شود انرژی و مواد مذاب طی میلیون ها سال گذشته در این ارتفاع در نقطه دماوند جمع آوری شده است و نشان می دهد دماوند یک سیستم آتشفشانی فعال بوده و هست؛ زیرا هنوز صفحه ایران در حال فشرده شدن است و گسل ها فعال هستند.
وی افزود: تعداد زمین لرزه های اطراف تهران نیز نشان می دهد که این گسل ها فعال هستند اما کسی نمی تواند بگوید چه زمانی ممکن است فوران کند.
این کارشناس درباره فعالیت آتشفشانی در بازه زمانی 10 هزار سال پیش هم توضیح داد: برخی قطعه های مواد و سنگ هایی که در گذشته های تاریخی از آتشفشان دماوند پرتاب شده اند اینک در محدوده هراز بعد از بومهن و رودهن قابل مشاهده هستند.
وی تصریح کرد: وقتی از زمان زمین شناسی صحبت می کنیم منظور بازه زمانی 10 تا 100 هزارساله است و آخرین فعالیت آتشفشانی عظیم دماوند نیز براساس شواهد در همان 10 هزار سال پیش تا شعاع 50 کیلومتری منطقه را پوشانده است.

**روند پژوهش های زمین شناسی در استرالیا
نصیری در پاسخ به این پرسش که در کشورهای دیگر مثل استرالیا برای جلوگیری از مخاطرات آتشفشانی چه اقداماتی از منظر علمی انجام می دهند نیز توضیح داد: استرالیا آتشفشان فعال ندارد ولی از آنجا که کشورهای همسایه اش دارای آتشفشان هستند دانشگاههای این کشور روی دانش آتشفشان به عنوان یک خطر کار می کنند و منابع علمی خود را با آن کشورها به اشتراک می گذارند.
به گفته وی، پژوهش های علمی در استرالیا به شکل غیرمتمرکز در هر ایالت به صورت مجزا انجام می شود و مثل ایران نیست که مثلا یک سازمان مانند پژوهشگاه زلزله در تهران فعال باشد و بخواهد از همانجا موارد مربوط به زاگرس یا بندرعباس را هم کنترل کند.
نصیری افزود: هر ایالت یک سازمان زمین شناسی و دانشگاه مربوط به خود دارد و پروژه هایشان نیز متعلق به همان منطقه است؛ دچار موازی کاری باهمدیگر نمی شوند بلکه اطلاعات خود را به اشتراک یکدیگر می گذارند و زمینه هم افزایی در کارها را فراهم می کنند.
این کارشناس افزود: اجرای پروژه های این حوزه در استرالیا در سه سطح «بحث های نرم افزاری و برنامه نویسی»، «احصای داده های ژئوفیزیکی، نمونه برداری ژئوشیمی، نمونه برداری سنگ و نیز حفاری» و در بخش «فناوری های نمونه برداری در حوزه های داده های هوایی و برداشت های نقطه ای از زمین» انجام می شود.
به گفته وی هرگونه اطلاعاتی که در هر جای استرالیا تولید شود در یک محل ذخیره می شود تا همگان به آن دسترسی داشته باشند و افراد نیز پیش از انجام هر پروژه ابتدا به آن بانک اطلاعات مراجعه می کنند و اگر کاری انجام شده باشد ادامه آن را انجام می دهند.
نصیری اظهارداشت: در استرالیا با همکاری کشورهای همسایه که آتشفشان دارند مانند نیوزیلند اطراف آتشفشان های فعال شبکه های دائمی لرزه ای ایجاد می شود که آنها از این طریق آب های زیرزمینی را هم مورد بررسی قرار می دهند و اگر یکی از مناطق خیلی فعال شود ایستگاه دائمی در آنجا راه اندازی و یک کارمند مستقر می شود تا به طور مداوم اطلاعات را ارزیابی و گزارش کند.

گفتنی است، دماوند کوهی در شمال ایران است که بلندترین کوه ایران و بلندترین آتشفشان آسیا و خاورمیانه با ارتفاع پنج هزار و 610 متر از سطح آب های آزاد به شمار می رود.

منبع: ایرنا

نسخه چاپی خبر