دولت بغداد از همان ابتدای کار خواستار خروج هرچه سریعتر نیروهای ارتش ترکیه از خاک خود بود؛ مطالبه‌ای که همچنان به قوت خود باقی‌ است و مقامات عراقی متفق‌القول بر لزوم تحقق آن پافشاری می ورزند. با این حال، شاهد آن هستیم که دولت آنکارا نه تنها هیچ اقدامی در راستای خروج نظامیان خود از خاک عراق صورت نمی دهد، بلکه به نظر می رسد که تمایل دارد تا مدت  زمان بیشتری به اشغالگری خود در عراق ادامه دهد. آنکارا مدعی است که با هدف آموزش نیروهای پیشمرگه برای آمادگی آنها جهت نبرد با تروریست های تکفیری داعش وارد موصل شده است. این ادعا در حالی است که امروز دیگر کمتر کسی قادر است تا حمایتهای ترکیه از داعش و روابط تجاری آن با این گروه تروریستی را انکار کند.

چندی پیش، زمانی که دولت ترکیه اعلام کرد که «بنعلی ایلدریم» نخست وزیر این کشور قصد سفر به عراق را دارد، اینگونه به نظر می رسد که آنکارا قصد دارد از طریق رایزنی با مقامات دولت عراق، مقدمات عقب نشینی نیروهای خود از خاک این کشور را به ویژه پس از متحمل شدن شکست سنگین در حلب سوریه، فراهم آورد.  در همین راستا، «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق در  کنفرانس مطبوعاتی پس از دیدار با همتای ترکیه ای خود تاکید کرد: «با ترکیه درباره عدم مداخله در امور داخلی طرفین توافق کردیم. عراق مایل به برقراری بهترین روابط با ترکیه  است. نیروهای عراقی پیروزی های بزرگی کسب کرده اند و داعش در مسیر فروپاشی است».

وی در ادامه تصریح کرد: «بغداد و آنکارا بر سر خروج نیروهای ترکیه از شمال عراق و ناحیه بعشیقه به توافق دست یافتند. آنکارا تعهد داد که علاوه بر احترام به حاکمیت عراق، موضوع  حضور نظامیانش در خاک عراق را حل کند». با این حال، نخست وزیر ترکیه در اظهاراتی کاملا متناقض با آنچه که پیشتر العبادی بیان کرده بود، گفت: «نیروهای ترکیه  ای پس از سروسامان یافتن اوضاع در «بعشیقه» واقع در شهر موصل عراق، از آنجا عقب نشینی می کنند»!

دولت ترکیه در شرایطی نظامیان خود را بدون مجوز قانون دولت مرکزی بغداد، وارد شهر موصل کرد که نیروهای عراقی در نبرد با تروریسم در جبهه های مختلف به شدت در حال پیشروی بودند. با این حال، آنکارا که همواره منافع خود را مبتنی بر بقای داعش در خاک عراق می‌دید، به منظور جلوگیری از سقوط این گروه تروریستی ـ تکفیری در موصل، نیروهای خود را به این شهر اعزام کرد. مقامات ارشد دولت ترکیه پیش از آغاز عملیات بزرگ آزادسازی شهر موصل بارها در اظهاراتی مداخله جویانه از لزوم مشارکت خود در این عملیات، حتی در صورت عدم صدور مجوز قانونی توسط دولت مرکزی بغداد، سخن گفتند.

اکنون که داعش روزها و ماه‌های پایانی عمر خود را در شهر موصل می گذارند، انتظار می رفت که دولت آنکارا به شکست خود در تقویت این گروه تروریستی در عراق پی برده و نیروهایش را از این کشور خارج کند. با این حال، شاهد آن هستیم که رجب طیب اردوغان همچنان قصد ندارد از سیاست های تنش زای خود در منطقه دست بکشد. به نظر می رسد که منافع اقتصادی ناشی از بقای گروه تروریستی ـ تکفیری داعش در عراق برای ترکیه آنقدر دندان‌گیر هست که این کشور با وجود عدم تحقق اهداف از پیش تعیین شده خود در این کشور، همچنان در صدد ممانعت از سقوط داعش است.

دولت آنکارا یکی از خریداران اصلی نفت مسروقه داعش از سوریه و عراق محسوب می شود و از این راه، سود زیادی را به دست می آورد. اردوغان به هیچ وجه قصد ندارد تا اجازه دهد یکی از کانال های تجارت این کشور با داعش مسدود شود. از همین روی، دولت آنکارا ترجیح می دهد تا زمان از پای درآمدن کامل تروریست های تکفیری داعش در عراق، در کنار آنها باقی بماند تا بدین‌ترتیب شاید به نحوی دستاوردی را به دست آورد.

از سوی دیگر، بقای گروه تروریستی ـ تکفیری داعش در خاک عراق موجب تضعیف بیش از پیش دولت مرکزی بغداد می شود و آنکارا به خوبی می تواند از این فرصت برای تقویت روابط خود با اقلیم کردستان در تمامی زمینه ها بهره برداری کند. پیش از حضور تروریست‌های داعش در عراق، اقدامات آنکارا در برقراری روابط اقتصادی خارج از قوانین دولت مرکزی با اقلیم کردستان، همواره مورد اعتراض شدید بغداد بود. بر همین اساس، تضعیف دولت مرکزی بغداد از طریق تقویت گروه تروریستی ـ تکفیری داعش در عراق، می تواند مسیر آنکارا برای تقویت روابط خود با اقلیم کردستان به ویژه در زمینه های اقتصادی را تسهیل نماید.

دولت ترکیه و رجب طیب اردوغان طی سالهای اخیر پول‌های هنگفتی را صرف حمایت از تروریسم در سوریه و عراق کرده اند. در این میان، چیزی جز شکست و ناکامی عاید اردوغان نشده است. حتی رؤیای احیای امپراطوری عثمانی نیز که اردوغان همواره در راستای تحقق آن عمل کرده، برای دولت آنکارا دیگر رنگ باخته است.

سردمداران سوریه و عراق طی سالهای گذشته بارها هشدار دادند که تروریسم در نهایت به دامان حامیان خود بازمی‌گردد و هیچ شکی در تحقق این مسأله وجود ندارد. امروز شاهد آن هستیم که مناطق مختلف ترکیه شاهد انفجارهای شدیدی است که قربانیان آنها بعضا به ده‌ها نفر هم می رسند. به عنوان نمونه می توان به اقدامات تروریستی اخیر و انفجارهای دو شهر استانبول و ازمیر اشاره کرد که در رأس اخبار رسانه‌های منطقه ای و بین المللی قرار گرفت. ترکیه امروز اسیر تروریسمی شده است که دیروز از آن حمایت می کرد و همچنان نیز به این حمایت ادامه می دهد.

در هر صورت، آنچه که واضح است، این است که دولت ترکیه بر تداوم سیاست‌های مخرب، غیرسازنده و منفی خود در منطقه به ویژه در عراق و سوریه اصرار می ورزد. از یک سو، به تمامی تعهدات خود در خصوص آتش بس سوریه پشت پا می زند و از سوی دیگر، به اشغالگری بخشی از خاک عراق ادامه می دهد. تداوم بیش از پیش این سیاست‌های خصمانه در منطقه بدون شک به مثابه «خودکشی تدریجی» مقامات دولت آنکارا محسوب می شود.

منبع: مهر