مادربزرگ‌ها بی‌دلیل نمی‌گفتند «یه چیزی بخور که جون بگیری و استخونات محکم بشن.»

به گزارش راوی امروز، محکم بودن استخوان یا همان تراکمی که دارد، می‌تواند سلامتی اسکلت و چهارچوب بدن را تضمین کند.

استخوان درد، پوکی استخوان یا شکستن استخوان‌های بدن آن‌قدر دردناک و علاجش آن‌قدر زمان‌بر است که بهتر است قبل از وقوع به فکر پیش‌گیری آن باشید. پوکی استخوان هم متاسفانه بیشتر گریبان زنان را می‌گیرد برای همین هم هست که باید نحوه سنجش و تست اندازه‌گیری آن را بدانید تا خدای ناکرده غافلگیر نشوید.

برای فرار از پوکی استخوان اول از همه قوت و جان استخوان‌هایتان باید دست‌تان بیاید. این اندازه‌گیری را هم از طریق آزمایش سنجش تراکم استخوان متوجه می‌شوید. سنجشی که نشان می‌دهد چقدر می‌توانید روی قوای استخوان‌های دست‌وپا و همه جای بدن‌تان حساب کنید.

سنجش تراکم استخوان یعنی چه؟

سنجش تراکم استخوان به روشی گفته می‌شود که می‌توان با استفاده از آن سختی و محکمی استخوان‌های بدن را آزمایش کرد. آزمایش تراکم استخوان دقیقا همان کاری را انجام می‌دهد که به آن معروف است. یعنی تراکم استخوان را می‌سنجد.

با این آزمایش می‌توان خطر ابتلا به بیماری‌هایی مثل پوکی استخوان را مشخص کرد. پوکی استخوان در افرادی رخ می‌دهد که استخوان‌هایی سست دارند. در سال‌های گذشته بعد از شکستگی استخوان پزشکان می‌توانستند پوکی استخوان فرد را تشخیص بدهند اما حالا با آزمایش تراکم استخوان می‌توان بافت استخوان، تراکم و قدرت آن را مشاهده کرد.

البته آزمایش تراکم استخوان با اسکن‌های استخوانی متفاوت است. اسکن استخوان به تزریق مواد ویژه‌ای نیاز دارد و برای تشخیص شکستگی‌ها، عفونت‌ها، سرطان و دیگر ناهنجاری‌های استخوان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چه عواملی در تراکم استخوان تاثیر دارد؟

فعالیت بدنی و ژنتیک مهم‌ترین عامل موثر در تراکم استخوان هستند. مصرف کلسیم و ویتامین D هم در متراکم شدن استخوان نقش زیادی دارند. یعنی اگر حواس‌تان به ورزش و تغذیه مناسب باشد، شاید اصلا نیازی به انجام آزمایش تراکم استخوان نداشته باشید.

قبل از انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان چه کار باید کرد؟

آمادگی خاصی برای این آزمایش توصیه نشده است اما ممکن است به شما توصیه کنند مصرف مکمل‌های کلسیم را از یکی دو روز قبل از آزمایش متوقف کنید.

اگر باردار یا مشکوک به بارداری هستید حتما به پزشک‌تان خبر بدهید.

آزمایش تراکم استخوان چگونه انجام می‌شود؟

اصلی‌ترین و البته رایج‌ترین روش سنجش تراکم استخوان روش DEXA است.

در این روش از اشعه ایکس برای سنجیدن میزان تراکم استخوان استفاده می‌کنند. یعنی از دو منبع اشعه ایکس را به سمت استخوان مبدأ می‌فرستند. استفاده از دو منبع اشعه ایکس برای بالا بردن دقت کار است. این استخوان مبدأ معمولا ستون مهره‌ها یا مفصل ران در ناحیه لگن و استخوان ساعد است. این استخوان‌ها محل‌هایی هستند که بیشتر از بقیه استخوان‌ها به دلیل پوکی استخوان دچار شکستگی می‌شوند.

مقداری از اشعه جذب استخوان می‌شود و مقداری از آن از استخوان عبور می‌کند و از سمت دیگر بدن خارج می‌شود. اندازه هرکدام از این دو اشعه بعد از خروج از بدن از سوی یک گیرنده سنجیده می‌شود. اشعه دریافتی از سوی گیرنده به یک رایانه می‌رود و در آن‌جا مقدار اشعه به مقیاس میزان تراکم استخوان تبدیل می‌شود.

هرچه تراکم استخوان بیشتر باشد، مقدار بیشتری اشعه‌ایکس جذب می‌کند و مقدار کمی از آن خارج می‌شود. این سنجش حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه بیشتر زمان نمی‌برد.

این آزمایش به چه دلایلی انجام می‌شود؟

پزشک متخصص برای بررسی این دلایل انجام آزمایش تراکم استخوان را تجویز می‌کند:

مونیتورینگ درمان پوکی استخوان

تشخیص کاهش تراکم استخوانی قبل از رخ دادن شکستگی

بررسی خطرات شکستگی استخوان

کاهش قد

اگر فردی با کاهش قد یعنی حداقل چهار سانتی‌متر مواجه شود، پزشک متخصص آزمایش تراکم استخوان را توصیه می‌کند. دلیل کاهش قد ممکن است به دلیل شکستگی‌های ستون فقرات یا پوکی استخوان باشد.

شکستگی‌های متعدد استخوان

شکستگی‌های استخوانی ظریف و ترد زمانی به وقوع می‌پیوندد که تراکم استخوان با کاهش جدید روبه‌رو شده باشد.

بررسی عوارض داروها

استفاده طولانی مدت از بعضی داروها باعث کم‌شدن تراکم استخوان می‌شود.

کاهش در سطح هورمون‌ها

زنان یائسه در صدر فهرست افراد مستعد به پوکی استخوان قرار دارند. در دوران یائسگی هورمون‌ها مثل سابق کار نمی‌کنند و کاهش سطح آن‌ها می‌تواند باعث پایین آمدن تراکم استخوان شود.

چه زنانی باید آزمایش سنجش تراکم استخوان بدهند؟

همان‌طور که گفته شد بیماری پوکی استخوان زنان را بیشتر از مردان درگیر خودش می‌کند اما چه زنانی بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند؟

زنانی که بیماری حاد کلیوی دارند.

زنانی که دچار یائسگی زودرس شده‌اند.

زنانی که در معرض لاغری زیاد و کاهش وزن شدیدند.

زنانی که یکی از اعضای خانواده به این بیماری مبتلاست.

زنانی که شکستگی ظریف و پی در پی دارند.

زنانی که آرتریت روماتوئید دارند.

زنان در بستر یا زنانی که به دلیل مشکلات جسمانی تحرک کمتری از قبل دارند.

تست تراکم استخوان را چگونه بخوانید؟

نتیجه این آزمایش را با دو عدد Tو Zنشان می‌دهند.

عدد تی:

این عدد تراکم استخوان را در مقایسه با فردی بالغ با جنسیت یکسان نشان می‌دهد. اگر این عدد تی منفی یک و بزرگتر باشد یعنی تراکم استخوان طبیعی است. اگر عدد تی بین منفی یک تا منفی دو و نیم باشد از ریسک بالای ابتلا به پوکی استخوان خبر می‌دهد. اگر عدد تی کوچکتر از منفی دو و نیم باشد یعنی فرد به پوکی استخوان مبتلا شده است.

عددZ

این عدد تراکم استخوان را در مقایسه با فردی نرمال، هم‌سن، هم وزن، هم‌جنس و هم‌قد نشان می‌دهد. اگر عدد Z کمتر از منفی دو باشد دلیلی به غیر از سالمندی عامل کاهش تراکم استخوان است.

پوکی استخوان چگونه درمان می‌شود؟

پزشک متخصص برای درمان پوکی استخوان ممکن است از چند روش استفاده کند.

درمان جایگزین هورمون

اگر بیمار در مرحله بعد از یائسگی باشد این شیوه درمان توصیه می‌شود.

ورزش مداوم و مرتب

متخصصان معتقدند زنانی که در روز ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پیاده‌روی می‌کنند، چهار تا هفت برابر ذخیره استخوانی بیشتری دارند. پیاده‌روی روزانه همراه با دریافت کلسیم و مقدار کافی پروتئین می‌تواند به درمان پوکی استخوان کمک کند.

همه بیماران مبتلا به پوکی استخوان باید مکمل‌های دارویی کلسیم و ویتامین D دریافت کنند. همراه با این دو مکمل پزشک معالج معمولا از یک داروی ضدپوکی استخوان هم استفاده می‌کند.

مهم‌ترین داروهایی که در درمان پوکی استخوان استفاده می‌شوند، بیسفونات‌ها هستند. این داروها مانع باز جذب کلسیم از استخوان‌ها از سوی سلول‌های استئو کلاست می‌شوند. از مهم‌ترین و رایج‌ترین این داروها می‌توان به آلندرونات، ریزدرونات، زولدرونیک اسید، کلسیتونین و رالوکسیفن اشاره کرد.

چگونه استخوان‌ها را متراکم کنیم؟

متراکم شدن استخوان‌ها با دوری از پوکی استخوان و شکستگی‌های کوچک ارتباط مستقیم دارد. یعنی هرچه تراکم بالاتر برود ایمنی هم بیشتر می‌شود اما برای تراکم بیشتر استخوان‌ها چه کارهایی باید انجام بدهیم؟

ویتامینD. حواس‌تان به میزان دریافت ویتامین‌های بدن‌تان بخصوص ویتامینD باشد. برای پیشگیری از پوکی استخوان باید در معرض نور مستقیم آفتاب قرار بگیرید و ویتامینD را به بدن‌تان برسانید. حتما می‌دانید که جذب ویتامینD به حضور کلسیم و ویتامین‌های دیگر هم بستگی دارد.

لطفا دور سیگار و قلیان را خط بکشید. سیگار و قلیان هم می‌توانند تراکم استخوان را پایین بیاورند.

ورزش منظم و مستمر انجام بدهید. مثلا سه روز در هفته خیلی خوب است.

به تغذیه سالم بیشتر توجه کنید. پزشکان توصیه می‌کنند، برای دوری از پوکی استخوان حتما لبنیات، ماهی، سبزی، میوه، غلات و حبوبات را در رژیم غذایی روزانه قرار بدهید. مثلا مصرف شیر، ماست و سبزیجات می‌تواند نیاز روزانه بدن به کلسیم را تامین کند.

بهتر است نوشابه‌های قندی را فراموش کنید. این نوشابه‌ها به‌راحتی می‌توانند شما را در معرض پوکی استخوان قرار بدهند. اگر نمی‌توانید نوشیدنی‌های کنار غذا را ترک کنید، دوغ می‌تواند گزینه مناسبی باشد.

قهوه هم نوشیدنی مناسبی نیست.

پیاده‌روی روزانه را فراموش نکنید. مثلا اگر روزی 20 تا 30دقیقه پیاده‌روی کنید اصلا کار سخت و نشدنی نیست.

منبع: رکنا

نسخه چاپی خبر