به گزارش راوی امروز، ما در سرزمینی زندگی می کنیم که بناهای تاریخی فراوانی در خود دارد. بناهایی با معماری هایی درخشان که یادگار فرهنگ و تاریخ این مرز و بوم اند اما باید به این نکته هم توجه کنیم که متروکه ماندن بناهای تاریخی و عدم استفاده مناسب از آنها موجب تخریب هر چه بیشتر آنها می شود و حتی روزی می آید که از آنها با نام یک بنای تاریخی هم یادی نشود.

در سال های اخیر سازمان میراث فرهنگی، برای مرمت بناهای تاریخی، بخشی از آنها را طی شرایطی خاص برای کاربری های مناسب در اختیار بخش خصوصی قرار داده است؛ این مسئله به جز توسعه گردشگری موجب اشتغال پایدار در سطح شهر می شود و علاوه بر حفظ ارزش های تاریخی و فرهنگی با منفعت اقتصادی نیز همراه است. تعدادی از بناهای تاریخی شهر تهران را که تغییر کاربری مفیدی داشته اند معرفی می کنیم.

سرای وکیل التجار، نگینی در جنوب تهران

برویم به حوالی یک قرن پیش و حدود سال های ۱۳۰۰ خورشیدی، زمانی که مرحوم میرزا محمد باقر میزانی ملقب به «وكيل التجار» برای نخستین بار این ملک را بنا کرد، تا مکانی باشد برای داد و ستدهای تجاری و بازرگانی آن زمان. اینجا پیش تر تیمچه ای بوده است بزرگ و بسیار معتبر که به صورت موروثی به مالکین فعلی انتقال یافته. همین حالا هم که به آنجا که هم اکنون تبدیل به کافه رستورانی کلاسیک شده است، مراجعه کنید می بینید که این سرا یاد آور تجار و بازرگانانی است که از سراسر ایران برای داد و ستد به این مکان می آمدند، چراکه معماری داخلی آن دست نخورده و همچنان به شکل یک عمارت قدیمی دارای حجره های فراوان و مجزا و کاشی کاری هایی است که شما را به یاد شمس العماره و کاخ های قدیمی تهران می اندازد.

این سرا که تقریبا به یک انبار خانوادگی تبدیل شده بود از زمانی که به دست ورثه افتاد هم دیگر فعالیتی در آن صورت نگرفت تا اینکه در سال ۱۳۸۰ توسط سازمان میراث فرهنگی، در فهرست آثار ملی ثبت شد و حالا توسط نوادگان محمدباقر میزانی بازسازی شده است. بازسازی که ۶ سال به طول انجامید تا سرایی زیبا و منحصر به فرد که شامل رستوران، شربت خانه و کتابخانه است را به عنوان یک مجموعه فرهنگی گردشگری در بافت تاریخی و جنوبی شهر تهران برای گردشگران داخلی و خارجی ایجاد کند.

باغ نگارستان، شیرینی در کنار خیابانی قدیمی

دستور ساخت باغ نگارستان را فتحعلی شاه داد. باغ را در سال ۱۲۲۲ به سبک کلاه فرنگی ساختند و فتحعلی شاه قسمتی از تابستان را در آن می گذراند یا وقتی قصد سفر داشت اول به این باغ می آمد و همه بزرگان هم در آن جمع می شدند. علاقه او به این باغ به حدی بود که به مرور زمان به ساختمان ها و تزئیناتش هم افزوده شد، برای مثال به دستور او گلخانه بزرگی در ضلع شمالی باغ معروف به نارنجستان ساخته شد.

حس قدم گذاشتن در جایی که زمانی اقامتگاه تابستانی یکی از پادشاهان بوده، تجربه نابی است، جایی که زمانی تنها رجل و بزرگان حق قدم گذاشتن در آن را داشتند و حالا درهایش به روی همه باز شده. این باغ در دوره ناصرالدين شاه در اختیار نهادهای حکومتی بود. به دستور مظفرالدین شاه اولین مدرسه فلاحت ایران در این باغ دایر شد و کمال الملک هم برای مدتی در باغ تدریس می کرد. در سال های بعد باغ برای مدتی محل برگزاری کلاس های دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران هم بود تا اینکه در سال ۱۳۷۴ مورد بازسازی قرار گرفت و هم اکنون شامل نگار خانه کافه و شريتخانه است.

عمارت مسعودیه، طعمی بیماری در کوچه پس کوچه ها

عمارت مسعودیه یکی از زیباترین ساختمان های تاریخی سلسله قاجار است که در طول تاریخ وقایع جالبی همچون تشکیل اولین وزارت آموزش و پرورش و ایجاد اولین کتابخانه رسمی را شاهد بوده است. گچ کاری، موزائیک ها و باغی که این بنا در میان آن قرار دارد از دیدنی ترین جلوه های این عمارت هستند، این اثر در سال ۱۳۷۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تماشاگه زمان، جایی که زمان می ایستد

تماشاگه زمان یک خانه تاریخی مربوط به دوره قاجار و تام موزه ای در شمال تهران است که در یک باغ لوکس قرار دارد. ساختمان این موزه شاهکاری در معماری ایرانی به شمار می رود که در گذشته به حسین خداداد، یک تاجر معروف ایرانی تعلق داشته است. رنگ آبی ساختمان و پنجره هایی که با نقوش توری شکل تزیین شده اند شما را محو تماشای خود می کنند و یا قدم گذاشتن به درون آن مسحور شیشه های رنگی و گچبری خارق العاده آن خواهید شد. در این ساختمان ایزار جهانی اندازه گیری زمان از گذشته های دور به نمایش در آمده اند که بر جذابیت فضا می افرایند.

خانات، رستورانی در دل کاروانسرای صد ساله

پر زرونق ترین دوره احدات و مرمت کاروانسراها را می توان دوره صقویه دانست. در طول روزگار قاجاری نیز تهران گسترش زیادی یافت و ساخت و ساز های فراوانی در آن انجام گرفت و در دوره سلطنت فتحعلی شاه محلات تازه و ساختمان های چندی در تهران احداث شدند. کاروانسرای خانات یکی از اماکن تاریخی و گردشگری تهران است که در جنوب ایران واقع شده است.

کاروانسرای خانات توسط موسی خان امین الملک در سال 1289 هجری شمسی به آقای سید علی اردهالی واگذار شد و سپس در اختیار سید جعقر اردهالی و در نهایت محمد اردهالی قرار گرفت. عمازت کاروانسرای خانات، بزرگترین بنا در نوع خود در داخل بافت مرکزی در تهران و هم چنین داخل بافت تاریخی بوده که فاقد حریم مصوب است.

این کاروانسرا در سال ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، اولین بهره برداری رسمی از کاروانسرا در اسفند سال ۱۳۸۸ جهت برگزاری جشن ملی نوروز بود و حالا چند سالی است توسط وارث مرمت و به یک سفره خانه سنتی تبدیل شده است.

کافه دیاموند، یکی از بزرگترین عمارت های قدیمی قاجاری

کافه دیاموند یکی از بزرگترین عمارت جای قدیمی دوره قاجار است که به کافه تبدیل شده است. این ساختمان قدیمی که تا مدت ها یک عکاسخانه قدیمی بوده است، چند صباحی است که به یک کافه تبدیل شده، کافه ای که در بنای تاریخی احداث شده است. مالکان این بنای تاریخی اقتصاد داشتند تا آن را تخریب کنند، اما پیگیری ها باعث شد تا آنها صرف نظر کنند و حالا این بنا یکی از کافه های دیدنی تهران در بنایی تاریخی است. این تافه در یک ساختمان قدیمی با همین نام قرار گرفته که جزو آثار میراث فرهنگی محسوب می شود و هنوز بافت قدیمی خود را حفظ کرده است.

باغ موزه دکتر حسابی، بادگاری ارزشمند

موزه دکتر حسابی در محله ای در شمال تهران قرار دارد که پس از مرگ محمود حسایی، فیزیکدان شهیر ایرانی، در سال ۱۳۷۱ خورشیدی در محل خانه او ایجاد شد در این موزه در وسایل شخصی، مدارک علمی و تحصیلی، نشان ها و تقدیرنامه ها و عکس های قدیمی محمود حسابی به نمایش گذاشته شده است. این خانه مربوط به اواخر دوره قاجار است و در سال ۱۳۷۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به نیت رسیده است. احداث کافه در این مجموعه، لذت بازدید از این عمارت قدیمی را دو چندان کرده است.

خانه مقدم، تماشای تاریخ در قلب تهران

مربوط به اواخر دوره قاجار است و در جنوب تهران واقع شده و در سال ۱۳۷۹ به ثبت ملی ایران رسیده است. موزه و خانه مقدم در آغاز، عمارتی بزرگ و مجلل و محل سکونت خاندان محمد تقی خان احتساب الملك از صاحب منصبان مشهور دربار قاجاریان و رئیس اداره احتساییه تهران و وزیر مختار ایران در برن سوئیس بوده که بعد ما در اختیار محسن مقدم، استاد باستان شناسی دانشگاه تهران، قرار می گیرد. احداث کافه رستورانی در ایوان این خانه، حس و حال دلنشین تری به فضا داده است.