«فرزانه عظیمی» خبرنگار نابینای حوزه حقوقی و معلولان که وکیل پایه یک دادگستری نیز هست، در نقدی برای پایگاه اطلاع‎رسانی «راوی امروز» به مناسبت ۱۴ مردادماه «روز حقوق بشر اسلامی و کرامتِ انسانی» به بررسی موضوع حفظِ کرامتِ انسانیِ معلولان پرداخته است.

به گزارش راوی امروز، عظیمی در نقد خود نوشته است:

«همه انسان‎ها به صِرف انسان بودن، دارای عزت نفس هستند و باید ارزش وجودی و کرامتشان حفظ شود؛ کرامت انسان، موضوعی‎ست که نه تنها در مباحث جامعه‎شناسی و روان‎شناسی، بلکه در مباحث دینی نیز بدان پرداخته شده است.

خداوند در آیه ۷۰ سوره اَسراء می‎فرماید:
به راستی فرزندان آدم را گرامی داشتیم، و آنان را در خشکی و دریا [بر مرکب‌هایی که در اختیارشان گذاشتیم] سوار کردیم، و به آنان از نعمت‌های پاکیزه روزی بخشیدیم، و آنان را بر بسیاری از آفریده‌های خود برتری کامل دادیم.

همان‎طور که ملاحظه می‎شود، این آیه از لحاظ مصداق، اطلاق داشته و شامل تمام انسان‎ها، ولو با ویژگی‎های ظاهری متفاوت می‎شود.

مقوله معلولیت نیز، نوعی تفاوت میان انسان‎هاست؛ همان‎طور که سفیدی و سیاهی، قدِ کوتاه و بلند و… نوعی تفاوت است، معلولیت نیز همین‎گونه است. اما متأسفانه این امر، اغلب از سوی افراد جامعه درک نشده و موجب می‎شود که مردم در برخورد با معلولان، به‎جای مد نظر قرار دادنِ ذاتِ وجودی و انسانیِ این افراد، به معلولیت آنان توجه کرده و آن‎ها را افرادی ناتوان انگاشته و برخوردهای ترحّم‎آمیزِ اِغراق‎گونه با آنان داشته باشند.

این ترحّم‎های نابجا، علاوه بر این‎که سبب می‎شود افراد دارای معلولیت، از حضور در اجتماع پرهیز کرده و در بسیاری از موارد، خانه‎نشینی را برگزینند، باعث می‎شود که حقوقِ انسانی آنان، نظیرِ برخورداری از شغلِ مناسب، ازدواج، برخورداری از امکاناتِ جامعه و… نیز تحت‎الشعاعِ معلولیت‎شان قرار گیرد.

باید توجه داشت که معلولیت، چنان‎چه در میان عمومِ جامعه تصور می‎شود، به معنای ناتوانی نیست؛ همان‎طور که هر فردِ فاقدِ معلولیت، توانمندی‎هایی دارد و انجامِ برخی امور نیز از عهده‎اش خارج است، افراد دارای معلولیت نیز به فراخورِ شرایطِ جسمی‎شان، در بسیاری امور توانایی داشته و از پسِ انجام برخی کارها بر نمی‎آیند.

اما مسئله این‎جاست که این مهم به عهده جامعه است که با فراهم نمودنِ بسترِ مناسب، امکانِ حضور و فعالیتِ آن‎ها را در جامعه فراهم کند؛ جامعه باید به جای پرداختن به ناتوانی و نگاهِ تحقیرآمیز به معلولان، با تغییرِ نگرش، آن‎ها را همچون سایر افراد، لایقِ احترام و دارای کرامتِ انسانی بداند.

این تغییرِ نگرش، در کلام، لحن و رفتار، نمود عینی پیدا می‎کند؛ به عنوانِ مثال، عدمِ پرس‎وجوی زیاد در خصوصِ معلولیتِ فرد، عدمِ به‎کار بردنِ لحنِ کودکانه هنگامِ خطاب قرار دادنِ فردِ دارای معلولیت، استفاده از واژه «فردی که از ویلچر استفاده می‎کند» به‎ جای واژه «ویلچری»، پرهیز از اغراق‎هایی که موجبِ معصوم دانستنِ معلولان می‎شود همچون استعمال واژه «روشندل» به جای «نابینا» و مثال‎هایی از این دست، به‎عنوانِ تغییر نگرش‎های کلامی، لحنی و رفتاری به‎شمار می‎آید.

با رقم خوردنِ این شرایط که در غالبِ «مناسب‎سازی فرهنگی» رخ می‎دهد، علاوه بر بروزِ توانمندی‎ها و حفظ کرامت و عزت نفسِ معلولان، شرایطِ پیشرفتِ بیشترِ جامعه نیز فراهم می‎شود؛ چراکه معلولان نیز بخشِ جداناپذیرِ جامعه هستند و بکارگیری ظرفیتِ آن‎ها، موجبِ رشدِ اقتصادی و به تبعِ آن، رشدِ اجتماعی می‎شود.

در تحققِ این مسیر نیز نباید از تأثیرِ بسزای رسانه‎های جمعی غافل شد؛ نمایشِ شکلِ صحیحِ معلولیت در صداوسیما، تهیه و پخش برنامه‎هایی که از خود معلولان در ساخت و انتشارشان استفاده شود، پرداختن به مقوله معلولیت در روزنامه‎ها، نشریات، خبرگزاری‎ها و سایت‎ها، فضای مجازی و… عواملی هستند که در این مسیر، نقشِ بسیار مهمی در امر «مناسب‎سازی فرهنگی» دارند».

نسخه چاپی خبر