به گزارش راوی امروز، محمدعلی حسن زاده اظهار کرد: در تمام فعالیت‌های مربوط به هر بندر، یک قسمت؛ اعمال حاکمیت و جایگاه دولت است و قسمتی دیگر مربوط به عملیات و راهبری است. با این تعریف، این مطلب که بندر چابهار به هندی‌ها واگذار شده است به جهت نقش اعمال حاکمیت و جایگاه دولت، درست نیست.

وی ادامه داد”: هرگز نمی‌توان چنین واگذاری را حتی تصور کرد؛ چرا که حاکمیت و مالکیت بنادر، قابل واگذاری نیست. یعنی اینکه بگوییم یک بندر در ایران داریم که صفر تا صد آن دست یک کشور دیگر است، در ایران و سایر کشور‌ها محال است. در همه کشورها، حاکمیت بنادر از سوی دولت‌ها است.

وی با یادآوری این‌که تا سال ۱۳۷۵، راهبری عملیات در بنادر، توسط سازمان بنادر انجام می‌شد، افزود: در آن مقطع، همه فعالیت‌های توسعه ای، تأمین تجهیزات و… بر عهده سازمان بنادر بود. به چنین بنادری، بنادر دولتی می‌گفتند. در دنیا هم چنین امری رواج داشت. از یک مقطعی به بعد بنادر دولتی به بنادر ابزاری تبدیل شدند. یعنی دولت‌ها اسکله‌ها را می‌سازند و تجهیزات را می‌خرند و دولت؛ قوانین و مقررات را برای نواحی بندری تعیین و اعمال می‌کند. بعد از آن، به صورت اکران عمومی و یا مذاکره‌ای راهبری و اپراتوری بنادر دنبال می‌شود.

وی در پاسخ به این پرسش که چگونه راهبری یک بندر به صورت مذاکره‌ای واگذار می‌شود، تصریح کرد: در بخش مذاکره‌ای با یک اپراتور بین المللی قرارداد منعقد می‌شود و عملیات بندر و ترمینال به یک اپراتور واگذار می‌شود. در برخی اوقات هم اکران بین المللی صورت می‌گیرد. مانند بندر گوادر پاکستان که در اکران بین المللی، یک شرکت سنگاپوری برنده شد، ولی بعد‌ها که دولت پاکستان و چین قرارداد امضا کردند؛ سنگاپور کنار گذاشته شد و راهبری بندر گوادر به چینی‌ها واگذار شد.

معاون امور بندری و اقتصادی سازمان بنادر و دریانوردی بیان کرد: در موضوع بندر چابهار، بر اساس مطالعاتی که مشاور در گذشته انجام داد و این مطالعات تصویب شد، مبنای سرمایه گذاری قرارداد ۴ فاز برای توسعه بندر چابهار لحاظ شده است.

با عملیاتی شدن این ۴ فاز، ظرفیت این بندر استراتژیک به ۷۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تن می‌رسد. قرار است راهبری یک فاز از ۴ فاز بندر شهید بهشتی چابهار، توسط اپراتور هندی (IPGL) انجام شود. این شرکت در بنادر هند و سایر کشور‌ها فعالیت اپراتوری دارد. طرح سرمایه گذاری هندی‌ها در زمینه تامین تجهیزات در قالب قرارداد ۱۰ ساله است.

حسن زاده اظهار کرد: زمانی که یک کشتی به برج کنترل در هر بندر اعلام ورود می‌کند، سازمان بنادر به عنوان مرجع حاکمیتی (برج کنترل) کشتی را تحویل می‌گیرد و در لنگرگاه مستقر می‌کند. بعد از آن اپراتور بندر (شرکت هندی) بار کشتی را تخلیه و کالا را نگهداری می‌کند و بعد از آنکه گمرک مجوز داد، آن کالا از دروازه بندر خارج می‌شود.

بنابراین، راهبری و اداره کردن ترمینال فاز یک بندر شهید بهشتی به منزله واگذاری بندر چابهار نیست. در بندر چابهار در حال ساخت ترمینال مواد معدنی هستیم و یا ترمینال نفتی فعال و ترمینال گاز مایع هم داریم. بدین جهت سایر ترمینال‌ها ربطی به اپراتور هندی ندارد.

وی درباره حضور هندی‌ها در بندر چابهار گفت: قرارداد ما با اپراتور شرکت هندی در دو قالب موقت و اصلی است. قرارداد موقت ۱۸ ماهه (یک سال و نیم) است و مربوط به اجاره و بهره برداری بخشی از فاز یک بندر شهید بهشتی چابهار است. موضوع قرارداد اپراتوری ۱۰ هکتار (محوطه کانتینری، کالا، ساختمان اداری، رفاهی، تعمیرگاه و…) از فاز اول بندر شهید بهشتی، ۳۶۰ متر اسکله کانتینری و چند منظوره و در نهایت استفاده از تجهیزات موجود و اجاره بخشی دیگر است.

در قرارداد اصلی که مدت آن ۱۰ سال می‌باشد ۶۴۰ متر اسکله و ۷۰ هکتار محوطه و تامین تجهیزات مدنظر قرار گرفته است.

مقام مسئول سازمان بنادر و دریانوردی اظهار کرد: فعال و اجرایی شدن قرارداد اصلی با شرکت اپراتور هندی حدود یکسال تا یکسال و نیم زمان می‌برد، از آنجا که سازمان بنادر و دریانوردی؛ تجهیزات خریداری کرده است و دولت مصمم است که بندر چابهار را در حوزه ترانزیت و به خصوص تجارت با کشور‌های CIS فعال کند ما اپراتوری را می‌خواهیم که اکنون کار راهبری را انجام دهد.

اپراتوری که اکنون در بندر شهید کلانتری چابهار فعالیت می‌کند، به عنوان بخشی از کار خود، راهبری بندر شهید بهشتی را بر عهده دارد.

حسن زاده ادامه داد: یعنی به عنوان بخشی از کار خودش این مهم را پیگیری می‌کند؛ لذا تا زمان شروع قرارداد اصلی اپراتوری می‌خواهیم که به صورت موقت فعالیت کند. از این رو، شرکت هندی برای قرارداد موقت مذاکرات خود را شروع کرد. در حال حاضر نیز راهبری موقت در مرحله ارایه ضمانت نامه است. از سویی شرکت هندی باید یک اپراتور ایرانی به عنوان شریک خود داشته باشد.

شرکت هندی (IPGL) اکران عمومی کرده و اکنون شریک داخلی اش شرکت خدمات بندری کاوه است. این شراکت برای ایران هم بسیار خوب است چرا که کارگر از سمت ایران است و بندر شهید بهشتی می‌تواند یکی از بنادر اشتغالزای کشور باشد و از طرفی تا قبل از قرارداد اصلی؛ روند جذب کالا و فعال سازی این بندر سرعت می‌گیرد. در این زمان اپراتور هندی برای تامین تجهیزات می‌تواند اقدام کند.

وی یادآور شد:‌اگزیم بانک هند کانال اعتباری ۱۵۰ میلیون دلاری برای توسعه و تجهیز بندر چابهار در نظر گرفته است؛ لذا می‌توان از این خط اعتباری برای تجهیزات ریلی، ترمینال‌ها و فاز‌های بعدی توسعه‌ای بندر چابهار استفاده کرد.

به گفته وی، بندر چابهار، مانند بندر شهید رجایی و سایر بنادر کشور فعال نبوده است و حتی سازمان بنادر و دریانوردی در این مقطع به عنوان یک بنگاه درآمدزا به بندر چابهار نگاه نمی‌کند. سازمان بنادر؛ خواستار فعال سازی این بندر است، بدین جهت تا ۹۰ درصد تخفیفات بندری را به بندر چابهار اختصاص داد. هندی‌ها هم تمایل دارند که در جنبه‌های راهبردی حضور داشته باشند چرا که شریک استراتژیک افغانستان هستند.

هندی‌ها ترجیح می‌دهند به صورت مستقیم و بواسطه کوتاه بودن مسیر دریایی بنادر هند و چابهار از این مسیر استفاده کنند و در افغانستان حضور پررنگی داشته باشند؛ لذا هندی‌ها با تجهیز کارگاهی، نصب تجهیزات، آشنا شدن با فرآیند گمرکی ایران و … برای قرارداد اصلی حضور در بندر شهید بهشتی چابهار آماده می‌شوند.